Kluis van Bolderberg

Achelse kluis (Hamont-Achel), Deusterkapel (Erpekom-Peer), Helshovenkapel (Borgloon), Hoksentkapel (Eksel), Kapel van de Beukeboom (Lummen), Kluis van Bolderberg (Heusden-Zolder), Kluis van Hulsberg (Borgloon), Kluis van Linde (Peer) ,Kluis van Vrijhern (Sint-Huibrechts-Hern), Oeterslovenkapel (Wellen), Kluis van Reinrode (Loksbergen), Kluis van Smeermaas, Nieuwstad (Bree)/Kluis van Mariëndal), Kluis in Holt (Beverst), Kluis van Oppem (Herk-de-Stad), Kluis van Rullekoven (Kerniel), Kluis van Kiewit (Smeetskluis), Sint-Annadal (Munsterbilzen), kluis st-Janskerk (Tongeren)

Lambrecht Hoelen uit Diepenbeek, die meermaals Loreto bezocht had, bekwam op 16 januari 1673 van de heer van Vogelsanck vijf roeden grond op de Bôlderberg om een kapel en kluis op te richten. Bij testament van 24 augustus 1679 schonk de heer nog een jaarrente van 50 gulden en in 1698 stichtte hij een eeuwigdurend beneficie met twee missen. Hoelen overleed op 30 januari 1696. Blijkbaar verbleef er soms nog een tweede kluizenaar in Bolderberg, wantMelchior van Avyn stierf er op 25 januari 1694.

De missen van het beneficie werden opgedragen door een priester-beneficiant. In 1701 was dit Laurentius van der Meesen die aan de kluizenaar Hendrik Stynen belangrijke giften deed voor het onderhoud van kapel en kluis. G. en A. Deprez vermelden nog volgende kluizenaars: Nicolaas Descholt (1709-1739); Willem Timmermans (17394 1779), Hendrik Courthouts (1779-1792), Johannes Moers (1801 - 1818), Frans Gielis (1818-1829), Arnold Houbaer (1830 - + 1866), Jozef Houbaer (1846-1880), Antonius. Volgens Vanderstraeten moesten de laatste twee kluizenaars de kluis in 1880 verlaten ter oorzaeke van politieke moeilijkheden. Zij waren bevriend met de dorpsonderwijzer die tijdens de schoolstrijd overgestapt was naar het officieel onderwijs, waarmee zij zich de gram van de pastoor en de kasteelheer op de hals haalden.

Het complex omvat vijf delen: in het midden de bakstenen kapel uit 1673, ten zuiden het negentiende-eeuwse woonhuis in twee delen, in het noorden een kleine toren en stal. De gebouwen zijn sedert 9 juli 1996 geklasseerd en werden gerestaureerd.

Aan de buitengevel van de kapel bevinden zich drie mergelstenen beelden waarop de Boodschap aan Maria afgebeeld is.

Vroeger bevonden zich in de kapel talrijke beelden, maar het is niet duidelijk waar zij zich nu bevinden. Het houten Mariabeeld dat vroeger boven het hoofdaltaar stond wordt afgebeeld in H. Ooms, Onze-Lieve-Vrouw in Limburg. Hij vermeldt ook nog een mergelstenen Onze-Lieve-Vrouwbeeld, vroeger geplaatst vóór de Calvarieberg.

In de kluiskapel ontwikkelde zich een volksdevotie tot Onze-Lieve-Vrouw van Loreto. Het Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Loreto werd opgericht op 15 mei 1679. Tot in 1803 werden er leden ingeschreven.