Laat- of cijnshoven

- Alken, Blekkenbergstraat (afhankelijk van de abdij van Averbode - verdwenen), IBE-21126, IBE-4421.

- Alken, Alkerstraat (cijnshof Gustingen - verdwenen), IBE-4420.

- Alken, Centrale hoeve in Laagdorp (verdwenen), IBE-21126.

- Achel (Hamont-Achel), Beverbeek 21, Beverbeekhoeve of Grote Hoeve, IBE-80069

- Batsheers (Heers), Batsheersstraat 4, gesloten hoeve met donjon, IBE-32058

- Eigenbilzen (Bilzen), Zangerheistraat 101, Laathof Haenengoed - kasteel Zangerhei, IBE-650 (dienstgebouwen 19de E).

- Eigenbilzen: Winckelhen, in 1365 gereleveerd door Arnold van Winckele;

- Eigenbilzen: Clutshof, in 1792 vermeld als bezit van F. Cox van Hommelen;

- Eigenbilzen: het Bonetershof of Hof van Widooie, in 1420 gereleveerd door Jan van Widoye, in 1446 vermeld als bezit van Laurens van Boneters en in 1793 gereleveerd door weduwe Leonard de Mathijs;

- Eigenbilzen: het Hof van Eigenbilzen, eigendom van de abdij van Herkenrode

- Grote-Spouwen (Bilzen): Loons laathof, in de 18de eeuw in het bezit van de landcommandeur van Alden Biesen.

- Hoelbeek (Bilzen): laathof Jonkhout, dat ook gronden had in Eigenbilzen.

- Rosmeer (Bilzen): Het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Maastricht bezat hier sinds 1148 belangrijke goederen, evenals de abdij van Hocht, sinds 1221, en het Sint-Servaaskapittel van Maastricht. Deze drie instellingen en het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Tongeren bezaten hier ieder een laathof.

- Bocholt, Eikenlaan 1, Damburg, IBE-70695. Ook de cijnshoven Hinnisdael en Dammenborg of Damburg, waren eigendom van de heer; laatstgenoemde werd waarschijnlijk opgericht in XVI B.

- Bocholt: Het hof van Rijpershoven gelegen in het gehucht Neerkreiel, ook Hof van Aerden genoemd, was eigendom van de heren van Bocholt.

- Bocholt: cijnshof Hinnisdael

- Reppel: laathof Achternaken of Echernach, eigendom van de abdij van Echternach. Dit was de oorspronkelijke bezitting van Sint-Willibrordus in Reppel. Het is niet duidelijk waar deze hoeve gelegen was.

- Reppel: het Bormans- of Scheelenhof, gelegen tegenover de watermolen, afhankelijk van het laathof van Wassenberg te Bree.

- Reppel: het Cardinaelshof ook afhankelijk van het laathof van Wassenberg te Bree.

- Borgloon, Kuttekoven, Kleestraat 18, Hoeve de Clee, IBE-31993

- Borgloon, Hoepertingen: laathof van Hamme, waarschijnlijk gelegen in het gehucht Ham en eigendom van het kapittel van Borgloon.

- Hoepertingen: Laathof van der Motten;

- Hoepertingen: Laathof Ontbroeck (zie Hoepertingenstraat nummers 89-91);

- Hoepertingen: Sinter Claes; Sint-Truiden, toebehorend aan de abt van Sint-Truiden, en gelegen te Emmeren;

- Hoepertingen: in het gehucht Huldingen bevond zich het laathof van Herckrode, toebehorend aan de abdij van Herkenrode.

- Jesseren-Borgloon: Loonse laathof Berg, een Luiks laathof.

- Borgloon-Kerniel: Loons laathof Sint-Servaas, toebehorend aan het Sint-Servaaskapittel van Maastricht

- Kerniel: Laathof van Colen of Coelen.

- Kerniel: Uit het cijnshof Rulicoven ontstond het gehucht Rullekoven.

- Kuttekoven-Borgloon: Het laathof Sint-Servaas behoorde toe aan het kapittel van Sint-Servaas van Maastricht.

- Kuttekoven: Het laathof van Cuttecoven, werd in 1290 verkocht aan de abdij van Herkenrode, sindsdien Hof van Herckenrode genaamd. Het was een zeer grote hoeve (Ferrariskaart, 1771-77), die in de 16de eeuw en de 17de eeuw door de familie Pauli-Stravius werd uitgebaat.

- Kuttekoven: laathof van Guffen.

- Kuttekoven: De Ferrariskaart vermeldt nog een cijnshoeve, de Cense den Klein, waaruit de latere hoeve en kasteel de Klee ontstonden; het is niet duidelijk of deze hoeve dezelfde is als één der hoger vermelde laathoven.

- Rijkel-Borgloon: leenhof van Hamal-Rutten

- Rijkel: Loonse laathof: het Librechthof

- Rijkel: Loons laathof: het hof van Rijkel.

- Beek-Bree: Agimontshof

- Beek-Bree: Den hof van Eysden, een leen van de leenzaal van Kuringen, voor het eerst vermeld in 1433 als eigendom van Hendrik van Mewen, ook Agimontshof genoemd, en gelegen aan de overzijde van het kanaal

- Beek-Bree: Copshof eigendom van het klooster Onze-Lieve-Vrouw ter Riviere van Bree, behoorde oorspronkelijk ook tot het grondgebied en parochie Beek, maar ligt nu in de gemeente Bree

- Beek-Bree: Gravenhof gelegen in het dorp en het ertegenover gelegen Willem Hugo-erf

- Beek-Bree: Cloutershof, Neerstraat

- Beek-Bree: Joostengoed (Schoot)

- Beek-Bree: Laathof van Oriënten ressorterend onder het laathof van Oriënten van Bree, eigendom van de cisterciënzerinnenabdij van Oriënten (Rummen, Brabant).

- het laathof van Abroeck (confer pagina …);

- het laathof Geuskenshof en het laathof Gerardshof, beide lenen van de leenzaal van Kuringen

- Gerdingen (Bree): leenhof van Nieuwstad, thans onder Bree

- Gerdingen: Vorsterhof

- Gedingen: Hanshof bij Gerkenberg.

- Bree-Opitter:

laathof; in 1388 staat Gerard van der Hallen dit leen af aan Sybertus van Kessel. Dit laathof groeide uit tot de residentie van de heren van Opitter met kasteel (confer pagina …). Ander leen- en laathoven waren: het laathof van Heyendael of Eyendael in Roren, een gehucht in het noordoosten van de gemeente, behoorde oorspronkelijk waarschijnlijk aan de familie Nuyens van Heyendael; het kwam in 1729 samen met het Parckenshof en het hof van Wassenberg onder Bree in het bezit van de familie de Borman; het laathof of erfmeierij van Mossis, dat zijn naam ontleent aan de familie Mossis of Mossas, kwam eind XVI of in XVII in het bezit van de familie Das van Bree, later verkocht aan de familie de Borman; de grafsteen van Mathias Das († 1590) bevindt zich vóór de kerk van Bree; onder dit hof ressorteerden onder meer het Schillinxhof en het Thielenhof in Roren, en het Eertjeshof, eigendom van Hendrik van Mewen; het laathof van Evenbeul was eigendom van de abdij van Averbode; mogelijk is het laathof Everleer hiermee te identificeren; het laathof Op Gen Huys met molen, een leen van de leenzaal van Kuringen; het laathof van Hinnisdael, genoemd als ondergerecht van de hoofdbank van Vliermaal, geen andere gegevens bekend; het laathof Horion, genoemd als ondergerecht van de hoofdbank van Vliermaal; het laathof Herckenrode; het laathof Movis-over-de-Beek; het laathof Wijshaegen. De laathoven Horion, Heyendael, Everleer, Wijshaegen, Herckenrode en Movis-over-de-Beek, worden nog vermeld in 1792, wanneer zij door Thomas Vissers, heer van Opitter worden verheven voor de leenzaal van Kuringen.

- Bree-Tongerlo:

Loonse leen Boshuizengoed, in 1376 gereleveerd door Jacob van Boschuysen, en in XV-XVI in het bezit van de familie van Mewen; het hof Ingen-Hasselt of Bormanshof, in 1526 vermeld als eigendom van Pauwel Bormans; het hof van Craenwyck, vermeld in 1536 als eigendom van Lenardt van Craenwyck, van Ophoven; de Craenebroeckse hoeve, vermeld in 1544 als eigendom van Jan van den Hove; het laathof van Agimont of hof van Eysden, voor het eerst vermeld in 1593; het laathof Savelantshof; het cijnshof van Houthuyzen, met zetel op het Buscopsgoed, een thans volledig verbouwde hoeve in de Groenstraat (nummer 81), in XVI in het bezit van de familie Das, later van de familie de Borman.

- Diepenbeek: het hof van Buchout (de Bouquetwinning), oudste leenhof daterend uit eerste jaren der vrijheerlijkheid, een middelpunt vormend van alle wegen die uit omgeving er heen leiden

- Diepenbeek: het Hof van Merel (Merlemont) nabij de Merelberg.

- Diepenbeek: Buiten deze oudste kern, op het gehucht Grendel, het laathof van Desseneeren of Catershof, de zogenaamd "Mot" (verdwenen bij aanleg van de weg Genk-Diepenbeek).

- Dilsen:

waar zich nog een aantal andere laathoven en enkele belangrijke Loonse lenen bevonden: Houthuizen, Houtissen of Cruyshof de nieuwe nederzetting in het Ledebos, later bezit van de abdij van Tongerlo; gelegen te Houthuizen het laathof Bauhuyshoeve, een leen van de leenzaal van Kuringen, vanaf 1665 in het bezit van het klooster Sion te Maaseik; Ter Saelen;

- Dilsen-Stokkem- Elen: Het "laathof van de kapel", ook "Kapelhof" was eigendom van de kruisheren van Maaseik.

- Lanklaar (Dilsen-Stokkem): Ganzenhof (eerste vermelding in 1442) en Vechtershof (eerste vermelding in 1649).

- Rotem (Dilsen-Stokkem): Olmenhof, thans Verschuylenhof, en het Kessel- of Biessenhof. Laatstgenoemde was een belangrijk leen, later ook Ommerstein genoemd, achtereenvolgens in het bezit van de families van Kessel alias van Kriekenbeek (1380), van Goldstein (XVII) en Smeets (1793). Voorts worden vermeld het laathof Boschhuisen (eerste vermelding 1427) van de abdij van Orienten, en de laathoven Heylaert of Ritsart, Ingenhagen, Claes Stevenshof en Termolen, alle lenen van de leenzaal van Kuringen.

- Gingelom (Mielen-boven-Aalst / Borlo), Bronstraat 9, Bronhoeve, IBE-83601

- Gingelom, Jeuk: "Lindehoeve" of "Sint Janshof", het vroegere laathof van het Sint-Janskapittel.

- Hamont: Het laathof Hamont, dat de lagere jurisdictie bezat, was een leen van de leenzaal van Kuringen

- Hasselt: leen- en laathoven: o.m. Henegauw, Mombeek, Rapertingen, Trekschuren.

- Hasselt: Kermt: Buiten het dorp lagen cijnshoven waarvan verschillende behouden: de "Holrakkerwinning" ten N. van het dorp, het St.-Truidense leengoed "Veldeken" met de "Veldekensmolen" ten N.W., op de Demer, en het grootleen "Ten Roye" ten Z. van het dorp.

- Hasselt, Monninxstraat 1, Holrakkerwinning ook Monnikenhof (Monnikerhof), IBE-22209, Hasel

- Hasselt, Mombeekdreef 98, kasteel van Mombeek, IBE-22169

- Hasselt, Crutzenwinning (gesloopt na WOII), Hasel

- Hechtel-Eksel

De abdij van Echternach bezat nog in XVI op het Hoksent een laathof.

- Heers, Gutschoven: laathof, het Blockhuys genaamd

- Heers: Er functioneerden verschillende laathoven: van Gelinden, Herten, van Tilt en Montferrant.

- Heks (Heers): Te Heks fungeerden verschillende laathoven: Forkets van Kere, van Herten, Sint Lambert, toebehorend aan het kapittel van St-Lambert te Luik, het Perkels- of Perketshof, het Viltershof, en het laathof Walschaerts.

- In Horpmaal (Heers) bevonden zich verschillende laathoven: het Joncker Daniels Hof, het Pastoorshof, vermoedelijk toebehorend aan de pastorie en te situeren op de plaats van de huidige pastorie (cf. Cartuyvelstraat nr. 20), het Sint Mertenshof, toebehorend aan het kapittel van St-Martin te Luik, en het Goed van Gothem (cf. Haspengouwlaan nr. 5).

- Klein-Gelmen: bevond zich een Loons laathof, in 1365 in handen van de familie van Gothem

- Mechelen-Bovelingen: Jan van Schalkhoven is de oudste gekende eigenaar van Bovelingen, toen ook Schalkhoven genaamd, gelegen in het Z. van de gemeente; hij wordt in 1390 vermeld als bezitter van een goed en cijnshof in leen van de graaf van Loon.

- Mettekoven: bevond zich het laathof van Hoenshoven, toebehorend aan de St-Laurentabdij, en het laathof Sint-Maartenshof.

- In Opheers bevonden zich de laathoven van Hamel, van Hinnisdael en Horion.

- Rukkelingen-Loon: de abdij van Averbode was de voornaamste grondbezitter van Rukkelingen, waar het een laathof hield.

- Heusden (Heusden-Zolder), Graaf de Theuxlaan 61, kasteel Meylandt, IBE-22491

- Hoeselt, Hombroekstraat 22, Kasteel Terbos (rest=kasteelhoeve), IBE-796, voormalig prins-bisschoppelijk cijnshof.

- Hasselt, St-Lambrechts-herk, Hasseltsedreef 15, Canenhof of Caenenhof, IBE-22283

- Kinrooi: Kessenich: Er was ook een belangrijk leenhof aan de heerlijkheid verbonden, de Adellijke leenzaal van Kessenich. Van 1653 tot 1711 fungeerden een apart leenhof en schepenbank voor Kessenich en Hunsel.

- Kinrooi: Ophoven: Op het grondgebied van Ophoven-Geistingen bevonden zich verscheidene laathoven: de laetbanck van graeve de Kerckhem te Geistingen; de laatbank van de proostdij van Meersen te Geistingen; de proostdij van Meersen bezat zeer vroeg eigendommen in Geistingen, reeds vermeld in 1178; het laathof van Wickroede te Ophoven, voor het eerst vermeld in 1426; het laathof van Odenhoven, voor het eerst vermeld in 1398; het laathof Baeckhoven te Ophoven, voor het eerst vermeld in 1471; de laatbank Boetzelaar; de laatbank ter Loe, Terloo, Ter Loy, of Ter Loys te Ophoven-Leu, in 1475 geschonken aan het Agnetenklooster van Maaseik; het wordt in 1797 bij de verkoop van de goederen van het klooster verkocht aan Pierre Libotton van Hasselt; het belangrijke laathof van de kanunniken van Aldeneik te Geistingen, voor het eerst vermeld in 1450. In Geistingen bevond zich ook het belangrijke Vroenhof, mogelijk opklimmend tot de Frankische landname. Het was het herenhuis van de plaatselijke heer, een allodiaal goed, gelegen naast de huidige Vroenhofstraat en omsloten door grachten, gevoed door de Witbeek. In de onmiddellijke omgeving bevond zich de hoeve, waarschijnlijk het huidige Hoezerhof.

- Kortessem -Guigoven: Er functioneerde verder een cijnshof, en een laathof, genaamd Aldenhoven.

- Kortessem: Vliermaal: In Vliermaal fungeerden verschillende laathoven, grotendeels Loonse lenen: Pietersheim, Asseterhof, Genop, Gravenhof, toebehorend aan de graven van Loon, Groeningen, van Herderen, Jongenbos, Pastoorshof, toebehorend aan de pastorie van -

- Kortessem, Wintershoven: Op het grondgebied fungeerden verschillende laathoven: Dessener, verbonden aan het gelijknamige kasteel en een belangrijk Loons leen, Holi, Pastoorshof, eigendom van de pastorie, Vinckeroy of Heytemeers, Zeelhem en Mersenhoven.

- Hoeselt, Rendelborn, Termolen, Vroloe, Wermerbos, Reyshof.

- Lanaken- Gellik: In de onmiddellijke omgeving lag een ander belangrijk Loons leen: het Broeckhof of Broederhof met laathof. Het is hier dat zich de merkwaardige tiendschuur bevindt (cf.Wijerdijk).

- Lanaken-Veldwezelt: Op het grondgebied bevonden zich een vijftal laathoven, o.m. dat van het O.-L.-Vrouwekapittel, het St.-Servaaskapittel en de Antonieten van Maastricht. Op het einde van het Ancien Régime was ca. 46% van het grondgebied in handen van het O.-L.-Vrouwekapittel of van andere kloosters.

-Lommel:

In Lommel bestond een klein cijnshof z.g. "Ten Hove", door de abdij van Averbode vermoedelijk reeds in 1227 verworven. Verder dient het economisch veel belangrijkere z.g. "Spierinchof" vermeld, een cijnshof genoemd naar de N.-Brabantse familie die het goed in XIV in bezit kreeg. Pas in 1519 verwierf genoemde abdij het recht op de Spierinccijns. Ook de z.g. "Postelse hoeve" op Lutlommel was een cijnshof van Averbode, tevens molenhuis. Het z.g. "Goed van Blaarthem" wordt voor het eerst in XIV vermeld. Het was reeds ca. 1470 in het Spierinccijnsgoed opgenomen. Het kapittel van Hilvarenbeek bezat verder een cijnshof in het gehucht Vrijshorring-Hees.

- Maaseik, Krauwelsbosweg 1, Hoeve Kraeyenbosch, IBE-73393

- Maaseik, Ven 40, Hoeve Windhuishof, IBE-73457

- Maaseik, Vlakerweg 16, hoeve Oudenhof, IBE-73461

- Opoeteren: p het grondgebied bevonden zich de Loonse lenen Kieverbergh, voor het eerst vermeld in 1437, een laathof in het bezit van de familie van Meeuwen de Keverberg (Kieverbergh, Keverbergh, Keverberch), en het Hof op de Berg; beide werden verheven voor de leenzaal van Kuringen.

Meeuwen: het van de Wijerhof (curia de Vivario), een leen van de leenzaal van Kuringen, in 1367 door ridder Dirk van Chiny geschonken aan het huis van de Duitse Orde in Maastricht; later eigendom van het O.-L.-Vrouwekapittel van Maastricht; het Holihof; het St.-Mertenshof, eigendom van de pastorie; het hof van 't Maselant gelegen in het dorp bij de kerk, voor het eerst vermeld in 1382; het laathof van Horion, waarschijnlijk te identificeren met het hof In den Ghilis of Gielishof, dat in 1549 door het klooster van O.-L.-Vrouw ter Riviere van Bree werd gekocht van de familie van Horion; het werd later door het klooster verkocht en was in 1703 eigendom van P. Cortenbach; het Donderslaghof, eigendom van de abdij van Herkenrode; de abdij had een groot domein in de gemeente, rondom de hoeve Donderslag; domein en hoeve kocht ze in 1209 van het St.-Bartholomeuskapittel van Luik, en ze wist dit domein in 1219 uit te breiden met goederen verworven van het St.-Servaaskapittel van Maastricht; de hoeve zelf lag op grondgebied Wijshagen. De goederen van het St.-Servaaskapittel in Meeuwen worden reeds vermeld in een bevestiging van schenking in 1146.

Maasmechelen: Het belangrijke pachthof, op de Ferrariskaart aangeduid als "Cense Hulst hof", gelegen aan de Oude Baan, in de buurt van de E314 Antwerpen-Aken, verdween zonder sporen na te laten.

- Neerpelt: Neerpelt telde volgende laathoven: "Bakenshof", een leen van de leenzaal van Kuringen, "van Floreffe", "St.-Truiden" en "Everbode", toebehorend aan de abdij van Averbode en genoemd bij de ondergerechten van Vliermaal. Vanaf XVI B werden de laathoven van Floreffe en St.-Truiden blijkbaar verenigd.

Nieuwerkerken: Kozen: In de heerlijkheid twee cijnshoven: 't Hof van Waelhoeve, eigendom der norbertijnen van Averbode, op de plaats van de huidige pastorie, en 't Hof van Laetzijde, de boerderij bij het kasteel van Wijer, eigendom der feodale heren.

- Nieuwerkerken (Wijer/Kozen), Grote Straat 205A, kasteelhoeve, IBE-22639 (vermelding laathof: IBE-22638)

Opglabbeek: Vormde eertijds met Neerglabbeek de Loonse gemeente Glabbeek, met in ieder dorp een Loons laathof.

Overpelt: In Overpelt waren drie laathoven gesitueerd, toebehorend aan de abdijen van Floreffe, St.-Truiden en Averbode.

Riemst: Genoelselderen: In XVI bevonden zich op het grondgebied een aantal cijnshoven: het St.-Andrieshof en het St.-Stevenshof, beide eigendom van de heer, en het O.-L.-Vrouwenhof, eigendom van het Tongerse O.-L.-Vrouwekapittel

- Herderen: Op het grondgebied bevonden zich tevens de laathoven Slecht en Recht, bezit van de abdij van Munsterbilzen en het hof van St.-Jan, bezit van de kerk

- Membruggen: Op het grondgebied bevonden zich twee laathoven: het St.-Lambertushof en het Pietersheimhof

- Millen, Langstraat 29, laathof en kasteel Hof van Eggertingen, IBE-36955, vermeld in 1367. Verder nog het laathof Cauwenberg.

Riemst: Op het grondgebied bevonden zich verschillende laathoven, o.m. afhangend van de landcommanderie van Alden Biesen, het St.-Servaaskapittel van Maastricht en het St.-Amorkapittel van de abdij van Munsterbilzen.

- Sint-Truiden, Straeten 6, Hoeve Engelbos, IBE-88626

- Stevoort (Hasselt), Hasseltse Dreef 115, Mariaburcht (kasteel van Stevoort), IBE-22337

- Voeren, Altenbroek (Dalhem's leenhof): IBE-5300

- Zolder (Bolderberg), Galgeneinde 22, Bolderbergse Winning ('Bovy'), IBE-22523

- Tongeren: Nerem: Op het grondgebied bevond zich een belangrijk leenhof met kasteel, Scherpenberg, afhankelijk van het leenhof van Hamal te Rutten

- Wellen: Berlingen: Op het grondgebied van de gemeente bevonden zich verschillende laathoven: "Landries" of "Langdries", het "laathof van Hamel", het "laathof Horion" of z.g. "Hof van Berlingen", een laathof van de abdij van St.-Truiden, het "laathof Ter Beeck" en het "laathof van Elderen".

betrokken gemeentes:

- Berlingen (Wellen), IBE-21157

- Ellikom (Meeuwen-gruitrode), Wiki

- Jesseren (Borgloon), Wiki

- Opitter (Bree), IBE-21913

- Reppel (Bocholt), Wiki

- Tongerlo (Bree), IBE-21914