St-Agatha-abdij van Hocht

Foto's - Des Photos - Pictures

De vrouwenabdij Hocht lag op de linkeroever van de Maas, rechtover de stad Maastricht. Zij behoorde tot I967 tot het bisdom Luik en daarna tot dit van Hasselt. Omstreeks II86 nodigde Diederik van Lanaken, heer van Petersheim, cisterciënzermonniken van Eberbach uit om op zijn gronden te Hocht een mannenabdij te stichten. De abdij Eberbach (Duitsland) zelf werd door Bernardus van Clairvaux gesticht omstreeks II35. De monniken kwamen wel, maar hielden het te Hocht niet lang vol. Wellicht hebben economische redenen hen verplicht uit te wijken naar Val-Dieu in 1217. Een jaar later werden zij te Hocht vervangen door cisterciënzerinnen uit Aken. In I273 was de abdij een volwaardig lid van de orde van Cîteaux. De abt van Val-Dieu nam het voogdijschap waar.

Vanaf de 17de eeuw sprak men over Hocht als over een adellijke abdij. De overgebleven gebouwen van de abdij zijn zeer indrukwekkend en doen de rijkdom van deze gemeenschap vermoeden. Hun adeldom bracht hen soms in grote conflicten met het bestuur van de orde. In I632 werd de abdij bezet door Hollandse troepen die het beleg van Maastricht uitvoerden. Het refugehuis van de abdij was in Maastricht gelegen.

Zoals in de adellijke abdij te Herkenrode, stelde men zich in Hocht graag controversieel op ten aanzien van het generaal kapittel van de orde te Cîteaux. Zo verwierp men het wit habijt en verkoos men het zwart habijt van de benedictinessen te dragen. Deze houding leidde tot een proces te Keulen en te Rome, waaraan de abdij een financiële kater overhield.

In 1733 werd Theresia van Leefdael tot abdis te Hocht verkozen. Tijdens haar abbatiaat werd nog veel gebouwd ondanks de reële oorlogsdreiging, De intredepoort met het wapenschild van de abdis bleef bewaard. In de Sint-Lambertuskerk te Grote-Spouwen bezit men een kelk in verguld zilver, uit 1764, die geschonken werd door de abdis. Op de voet van de kelk staat deze inscriptie: Domina Theresia de Leefdael abbatissa in Hoeht. 1764. Aan de kunstenaar Jan-Baptist Coclers gaf zij de opdracht om 14 taferelen te schilderen met onderwerpen uit het Nieuw Testament om het zusterkoor te versieren. De grafsteen van abdis Theresia is nog bewaard in de parochiekerk van Neerharen. De woning van de abdij is momenteel het kasteel van Hocht. De hoeve en het huis van de paters staan nog overeind, samen met de monumentale intredepoort van abdis Theresia van Leefdael. In 1719 schilderde Englebert Frisen twee taferelen in opdracht van de abdis Maria-Ursula de Minckwitz. Zij stellen Sint-Paulus en Jezus in de woestijn voor. Een schilderij uit de 17de eeuw, dat Sint-Bernardus met de passiewerktuigen in beeld brengt, hangt momenteel in de kerk van Sint-Niklaas te Neerpelt.

• 1997, Anselm Hoste, Nuyttens, De glans van Cîteaux in de Nederlanden, 900 jaar cisterciënzerinnenabdijen 1098-1998, Van Bockstaele, Stichting Kunstboek, Brugge, 1997